ASGP (2000), vol. 70: 49-79
JURASSIC AND CRETACEOUS PRIMITIVE CRABS OF THE FAMILY PROSOPIDAE (DECAPODA: BRACHYURA) - THEIR TAXONOMY, ECOLOGY AND BIOGEOGRAPHY
Pál MÜLLER (1), Michał KROBICKI (2) & Gabriele WEHNER (3)
1) Geological Institute of Hungary, Földtani Intézet, Stefánia út. 14; H-1143 Budapest, Hungary; E-mail: mullerp at mafi-2.mafi.hu
2) Department of Stratigraphy and Regional Geology, University of Mining and Metallurgy, al. Mickiewicza 30; 30-059 Kraków, Poland; E-mail: krobicki at geol.agh.edu.pl
3) Department of Geoscience, Ludwig Maximilians-University, Richard-Wagner-Strasse 23; D-80333 Munich, Germany
Müller, P., Krobicki, M. & Wehner, G., 2000. Jurassic and Cretaceous primitive crabs of the family Prosopidae (Decapoda: Brachyura) - their taxonomy, ecology and biogeography. Ann. Soc. Geol. Polon., 70: 49-79.
Abstract: The Prosopidae is an extinct family, consisting mostly of Mesozoic species. Most probably it accommodates the ancestors of all brachyurans in the large sense. The family appeared in the Late Pliensbachian and disappeared at the Early Palaeocene.
Evolution of the Prosopidae, and therefore, brachyuran evolution started on Middle Jurassic, shallow, soft bottom marine environments. The world-wide Callovian transgression made possible the formation of bioherms and reefs in the Late Jurassic, creating ecological niches for the rapidly differentiating prosopids. These crabs migrated rapidly all over Europe in the Oxfordian and began to flourish and massively occupied sponge megafacies from Portugal to Poland. In the Kimmeridgian, the area of known prosopids shrank, which has probably been connected with decreasing of the reef facies. In turn, a Tithonian regression in the peri-Tethyan area resulted in changes of habitats and in colonisation of the coral reefs.
When reef facies retreated at the Jurassic-Cretaceous boundary, the favourable conditions for crab development also vanished, so the known Cretaceous prosopids are rare and spatially dispersed. In Tertiary, the closely related descendants of them, homolodromiids, inhabited preferably soft muddy bottoms in deeper, colder waters.
Abstrakt: Kraby z rodziny Prosopidae, reprezentowane są prawie wyłącznie przez gatunki mezozoiczne. Z filogenetycznego punktu widzenia, są one prawdopodobnie przodkami wszystkich pozostałych gatunków krabów. Przedstawiciele tej rodziny znani są od późnego pliensbachu do wczesnego paleocenu.
Ewolucja prosopidów, a poprzez to ewolucja pozostałych krabów, rozpoczęła sią w środkowojurajskich, płytkich środowiskach morskich o miękkim charakterze dna. Ogólnoświatowa transgresja kelowejska stworzyła dogodne warunki do powstania różnorodnych bioherm i raf w późnej jurze, które stanowiły nisze ekologiczne dla szybko różnicujących się dzięki temu krabów z rodziny Prosopidae. Kraby te migrowały gwałtownie na całą Europę w oksfordzie, masowo zasiedlając megafację gąbkową i są obecnie znajdowane w utworach tej facji od Portugalii do Polski. W kimerydzie obszar występowania prosopidów wyraźnie się skurczył, co było prawdopodobnie związane ze stopniowym zanikiem tej facji. Z kolei w tytonie regresja w obszarach perytetydzkich spowodowała zmianę środowiska życia krabów i kolonizację przez nie raf koralowych.
Dogodne warunki dla rozwoju tych krabów gwałtownie się pogorszyły blisko granicy jury i kredy (zanikanie facji rafowych) skutkiem czego kredowe prosopidy są rzadkie i geograficznie rozproszone. W trzeciorzędzie najbliżsi potomkowie rodziny Prosopidae - kopalni przedstawiciele rodziny Homolodromiidae - zasiedlili środowiska miękkich den głębszych i zimniejszych mórz.
